Blog

İzin Türleri Nelerdir?

İzin Nedir?

Tatil hakkı anlamına gelen izin, çalışanların belirli bir süre boyunca iş yerinden ayrılarak dinlenme, özel işlerini halletme veya belirli sebeplerle işten uzak kalmalarına olanak tanıyan bir haktır. İzin, hem çalışanların fiziksel ve zihinsel sağlıklarını korumalarını hem de iş-yaşam dengesini sağlamalarını amaçlar. İş Kanunu’nda ve işletmelerin iç yönetmeliklerinde izin türleri, süreleri ve kullanım koşulları düzenlenir. Anayasa’da izin hakkı, “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile yıllık ücretli izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.” şeklinde yer almaktadır.

Kaç çeşit izin vardır?

İş dünyasında izinler, genellikle ücretli ve ücretsiz olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Ancak, bu kategoriler altında farklı nedenlerle ve farklı sürelerle kullanılan çeşitli izin türleri bulunur. Türkiye'deki İş Kanunu ve işletmelerin iç yönetmelikleri doğrultusunda izinler şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Yıllık Ücretli İzin: Çalışanların, belirli bir kıdem süresini doldurduktan sonra dinlenme amacıyla kullandıkları izindir.

• Hastalık İzni: Çalışanın sağlık sorunları nedeniyle rapor alarak işten uzak kaldığı izindir.
• Doğum ve Analık İzni: Kadın çalışanlara doğumdan önce ve sonra toplam 16 hafta verilen izindir.
• Babalık İzni: Erkek çalışanların eşlerinin doğum yapması durumunda kullandıkları 5 günlük izindir.
• Mazeret İzni: Özel durumlar (evlilik, ölüm, taşınma vb.) nedeniyle verilen kısa süreli izindir.
• Ücretsiz İzin: Çalışanın maaş almaksızın belirli bir süre işten uzak kaldığı izindir.
• Süt İzni: Emziren annelere, çocuk bir yaşına gelene kadar her gün verilen günlük izin süresidir.
• Avans İzin: Henüz hak edilmemiş yıllık iznin, işveren onayıyla önceden kullanılmasını ifade eder.
• Yol İzni: Çalışanın yıllık izni süresince yolculuk için kullandığı ek izin günleridir.
• İdari İzin: Devlet kurumlarında ve bazı özel sektör kuruluşlarında, resmi tatiller dışında yönetim tarafından verilen izindir.

• Eğitim İzni: Çalışanın mesleki veya akademik eğitimlere katılmak amacıyla aldığı izindir. Her izin türü, çalışanın hakları ve işverenin sorumlulukları açısından farklı hükümlere tabidir.

Yasal izinler nelerdir? / Ücretli İzin Türleri Nelerdir?

Yasal izinler, çalışanların iş-yaşam dengesini korumasını ve dinlenmesini sağlar. İşveren, bu izinleri yasal süre ve koşullara uygun şekilde vermekle yükümlüdür. İzinlerin verilmemesi veya yasal haklara uyulmaması durumunda işveren, idari para cezası gibi yaptırımlarla karşılaşabilir

Yıllık Ücretli İzin:

İş Kanunu’nun 53. maddesine göre, bir işyerinde en az 1 yıl çalışan işçiler, dinlenme hakkı olarak yıllık ücretli izne hak kazanır.

• 1-5 yıl kıdem: 14 gün
• 5-15 yıl kıdem: 20 gün
• 15 yıl ve üzeri kıdem: 26 gün
• 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar için minimum 20 gündür.
  Yıllık izin, işverenin onayıyla bölünebilir, ancak en az 10 günlük kısmı kesintisiz kullanılmalıdır.

Hafta Tatili İzni:

İş Kanunu’nun 46. maddesine göre, çalışanlar haftada en fazla 6 gün çalışabilir ve haftada en az 1 gün kesintisiz dinlenme hakkına sahiptir. Bu süre genellikle Pazar günü kullanılır.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil İzni:

İş Kanunu’nun 47. maddesi gereğince, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı ve diğer resmî tatillerde çalışılmayan günler için çalışanlara tam ücret ödenir.
Eğer bu günlerde çalışılırsa, fazla mesai ücreti ödenir.

Mazeret İzinleri:

Çalışanlara özel durumlar için kısa süreli olarak verilen izinlerdir. Bu izinler İş Kanunu ve diğer ilgili yönetmeliklerle belirlenir:

• Evlilik İzni: 3 gün
• Eşin Doğum Yapması (Babalık İzni): 5 gün
• Birinci Derece Yakınların Ölümü: 3 gün
• Taşınma İzni: 1 gün (iş sözleşmesine bağlı olarak)

Doğum ve Analık İzni:

İş Kanunu’nun 74. maddesine göre, kadın çalışanlar için:

• Doğumdan önce 8 hafta,
• Doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin verilir.
• Çoğul gebeliklerde doğum öncesi izne 2 hafta eklenir.
• İsteğe bağlı olarak, doğum sonrası 6 aya kadar ücretsiz izin kullanılabilir.

Süt İzni:

Kadın çalışanlara, doğumdan sonra çocukları bir yaşına gelene kadar her gün 1,5 saat süt izni verilir. Bu izin, günlük çalışma süresinden sayılır ve maaştan kesinti yapılmaz.

Hastalık İzni:

Çalışanın hastalanması durumunda, sağlık raporu ile belgelendiğinde hastalık izni kullanılır.

• Hastalık izni sırasında işveren iş akdini feshedemez. Ancak, rapor süresi kesintisiz 6 haftayı aşarsa işverenin fesih hakkı doğar.

Ücretsiz İzin:

Çalışanlar, işverenin onayı ile maaş almaksızın belirli bir süre ücretsiz izin kullanabilir.

• Kadın çalışanlar doğumdan sonra 6 aya kadar ücretsiz izin hakkına sahiptir. Bu sürede SGK primleri ve maaş ödenmez.

Yol İzni:

Yıllık izinlerini şehir dışında geçirecek çalışanlara, talep etmeleri halinde 4 güne kadar yol izni verilebilir. Bu süre, yıllık izne eklenir.

İdari İzin:

Kamu ve bazı özel sektör çalışanlarına, devlet tarafından resmî tatiller dışında da verilen izindir. Olağanüstü hallerde veya kurum yönetimi kararıyla uygulanabilir.

Vizite izni ne demek?

Vizite izni, çalışanların sağlık muayenesi veya tedavi amacıyla hastaneye gitmeleri için işyerinden kısa süreli olarak izin almasıdır. Bu izin, genellikle sağlık kurumuna gitme, muayene olma ve iş yerine geri dönme süresini kapsar. Çoğu işyerinde vizite izni sırasında çalışanların ücretlerinden kesinti yapılmaz ve bu süre çalışma süresinden sayılır. Ancak bu, işyerinin politikalarına bağlı olarak değişebilir. Vizite izni, İş Kanunu’nda doğrudan düzenlenmemiştir ancak işyerlerinde sıklıkla uygulanan ve işveren tarafından çalışanlara tanınan bir izin türüdür.

Vizite İzni ile Hastalık İzni Arasındaki Fark

Vizite izni kısa süreli ve genellikle aynı gün içinde kullanılan bir izin türüdür.
Hastalık izni ise doktor tarafından verilen raporla belgelenir ve birkaç gün veya daha uzun süre işe gelinemeyeceği durumlarda kullanılır.

Devlet memurlarının izin türleri nelerdir?

Devlet memurlarının izin hakları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun, memurların dinlenme, hastalık, mazeret ve özel durumları için kullanabileceği izin türlerini belirler. Devlet memurlarının izin türleri, ücretli ve ücretsiz izinler olarak iki ana gruba ayrılabilir.

Ücretli İzinler:

Memurlarda Yıllık İzin (657 SK Madde 102-103):

• 1-10 yıl hizmet süresi: 20 gün
• 10 yıl ve üzeri hizmet süresi: 30 gün
• 657 sayılı Kanun’a göre, yıllık izin süreleri hizmet yılına göre belirlenir.
• Öğretmenler, yıllık izinlerini yaz tatilinde ve ara tatillerde kullanır.
• İzinler, ertesi yıla devretmez.

Memurlarda Mazeret İzinleri:

Belirli olaylar veya durumlar nedeniyle memura verilen izinlerdir:

• Evlilik İzni: 7 gün
• Doğum İzni (Babalık İzni): 10 gün
• Yakınların Ölümü:
• Eş, çocuk, anne, baba veya kardeş ölümü: 7 gün
• Diğer yakın akrabalar: 5 gün
• Taşınma İzni: 5 gün
• Engelli Çocuğu veya Yakınına Refakat: En fazla 10 gün.

Memurlarda Doğum ve Analık İzni : (Madde 104)

Kadın memurlar için:

• Doğumdan önce 8 hafta,
• Doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta izin verilir.
• Çoğul gebelikte doğum öncesi izne 2 hafta eklenir.
• Doğum sonrası, isteğe bağlı olarak 24 aya kadar ücretsiz izin alınabilir.

Memurlarda Süt İzni:

Kadın memurlar, doğumdan sonra:

• İlk 6 ay boyunca her gün 3 saat süt izni,
• Sonraki 6 ayda ise 1,5 saat süt izni kullanabilir.

Memurlarda Hastalık İzni :(Madde 105)

Sağlık raporu ile belgelendirilmek şartıyla memurlar:

• 1 yıla kadar hastalık izni alabilir.
• Gerekli görülürse bu süre, 6 ay daha uzatılabilir.
• Kanser, verem ve akıl hastalığı gibi durumlarda bu süre 18 aya kadar çıkar.

Memurlarda Refakat İzni:

Memurun eşi, çocuğu, annesi veya babası ağır bir hastalık geçirdiğinde, sağlık kurulu raporuyla 6 aya kadar refakat izni verilir. Gerektiğinde bu süre 6 ay daha uzatılabilir.

Memurlarda Görev İzni:

Memurlar, resmi görev nedeniyle yurtiçi veya yurtdışında görevlendirildiklerinde görev izinleri kullanabilirler. Bu süreler, genellikle hizmet içi eğitim, konferans veya seminerler için kullanılır.

Devlet Memurlarında Ücretsiz İzinler:

Evlat Edinme ve Doğum Sonrası Ücretsiz İzin:

Kadın memurlar, doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren 24 aya kadar ücretsiz izin alabilir.

Özel Eğitim veya Yurtdışı Görevleri İçin Ücretsiz İzin:

Yurtdışında öğrenim görmek, görev yapmak veya araştırma amacıyla 1 yıla kadar ücretsiz izin verilebilir. Bazı durumlarda bu süre uzatılabilir.

İdari İzin

Devlet tarafından olağanüstü durumlarda veya resmî tatillerde memurlara verilen izindir. İdari izin sırasında memurun maaşı tam olarak ödenir ve bu süre hizmet süresinden sayılır.

Yıllık İzin ve Ücretli İzin Arasındaki Fark Nedir?

Mazeret İzni Nedir?

• Mazeret izni, işçinin, işyerindeki normal çalışma düzenine devam edemediği ancak belirli bir özel durum nedeniyle işten ayrılmasına izin verilen ve ücretli olarak kullanılan izin türüdür. Mazeret izni, işçinin kendi yaşamını ve ailevi durumlarını etkileyen acil ve önemli durumlar için sağlanan bir haktır. Türkiye’de, mazeret izni, genellikle İş Kanunu ve toplu iş sözleşmeleri ile belirlenen süreler ve şartlar çerçevesinde kullanılır.
• Mazeret izni, işçinin önceden bildirim yapması gereken izin türlerinden biridir. İşçi, mazeret iznini kullanmadan önce, işverene belirli bir süre önceden bildirimde bulunmalıdır.
• Mazeret izinleri, belirli koşullar altında ve belirli durumlarla sınırlıdır. Örneğin, işçinin yakınlarının ölümünü veya eşinin doğum yapmasını belgeleyen bir durum olması gerekebilir.
• Bu izinler, genellikle işveren tarafından ücretli olarak verilir ve işçinin maaşından kesinti yapılmaz.
• Mazeret izni, genellikle ücretli izinler arasında yer alır. Bu da demektir ki, işçi mazeret iznini kullandığında çalışmadığı günler için maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz.
• Mazeret izni süreleri, genellikle belirli günler ile sınırlıdır. İşçi bu süreyi aşamaz, ancak toplu iş sözleşmesinde bu süre artırılabilir.
• Mazeret izni yalnızca işçinin yaşamındaki özel ve acil durumlar ile ilgili verilmesi gereken bir izin türüdür.

Mazeret izin türleri:

• Evlilik İzni: İşçinin kendi evliliği durumunda verilen izin türüdür. Türk İş Kanunu’na göre, evlenen işçiye 3 gün ücretli mazeret izni verilir. Evlilik izni, işçinin işyerinde evlenmesi nedeniyle çalışmamasını sağlar.
• Eşin Doğum Yapması (Babalık İzni): Eşinin doğum yapması durumunda, erkek işçiye 5 gün babalık izni verilir. Bu süre boyunca işçi, işyerinden ücretli olarak izin alır. Eşin doğum yapması, babalık izni için yasal bir gerekçedir.
• Yakınların Ölümü (Cenaze İzni): İşçinin yakınlarının (eş, çocuk, anne, baba veya kardeş) ölümü durumunda verilen izin türüdür. İşçiye, 3 gün cenaze izni verilir. Bu süre boyunca işçi, mazeret izni kapsamında ücretli olarak izin kullanır.
• Taşınma İzni: İşçinin, evini taşımak zorunda kalması durumunda verilen izin türüdür. Taşınma izni genellikle 1 gün olarak verilir, ancak işverenin onayına bağlı olarak bu süre değişebilir.
• Doğum İzni (Kadın İşçiler için): Kadın işçilere doğum yapmaları halinde, doğum izni olarak 8 hafta doğum öncesi ve 8 hafta doğum sonrası olmak üzere toplamda 16 hafta ücretli izin verilir. Doğum izni, kadının sağlığına ve bebeğinin bakımına yönelik bir mazeret iznidir.

Ücretsiz izin Nedir?

Ücretsiz izin, işçilerin belirli bir süre boyunca çalışmadan ücret almadan izin kullandığı, iş sözleşmesinde belirtilen bir düzenlemedir. Bu izin türü, işçinin kendi talebiyle ya da işverenin onayıyla kullanılır. Ücretsiz izin, yasal bir hak olmamakla birlikte, işçinin ihtiyaçlarına göre işveren tarafından sağlanan bir uygulamadır.

Ücretsiz İzin Kullanımına Dair İşveren ve İşçi Yükümlülükleri:

• İşverenin Yükümlülükleri:
  İşveren, ücretsiz iznin işin yürütülmesine etkisini dikkate alarak işçiye uygun koşullarda izin vermelidir. İşveren, işçinin ücretsiz izin talebini reddedebilir, ancak makul bir sebep göstermesi gerekir. Ayrıca, izin süresi sonunda işçi eski görevine geri dönebilir.
• İşçinin Yükümlülükleri:
  İşçi, ücretsiz izin almadan önce işverene başvuruda bulunmalı ve izin süresini doğru bir şekilde bildirmelidir. Ayrıca, izin süresince işyerine zarar vermemeye, işlerin aksamamasına dikkat etmelidir.

Ücretsiz izin türleri?

• İşçi, eğitimini tamamlayabilmek veya öğrenim görmek için ücretsiz izin kullanabilir. Üniversite eğitimi veya yüksek lisans gibi durumlar buna örnek verilebilir.
• İşçinin ciddi bir sağlık sorunu nedeniyle tedavi sürecinde olup uzun süreli dinlenmeye ihtiyaç duyması durumunda ücretsiz izin talep edilebilir. Bu durumda, işçi işyerinden ücretli izin hakkını kullandıktan sonra fazlası için ücretsiz izin alabilir.
• Ailevi Nedenler
• Kadın işçiler, çocuklarının bakımı için veya çocuklarının eğitimi amacıyla bir süre ücretsiz izin kullanabilirler. Bu durum, işverenin onayına bağlıdır.
• Kariyer Değişikliği veya Kişisel Gelişim
• İşçi, uzun süreli bir tatil yapmak veya seyahate çıkmak için de ücretsiz izin talep edebilir. 

Sosyal izin ne demek?

Sosyal izin, çalışanların sosyal hakları ve kişisel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla işveren tarafından verilen bir izin türüdür. Bu izin, genellikle işçinin ailevi, kültürel veya sosyal etkinliklere katılabilmesi için sağlanır. Sosyal izin, genellikle ücretli izinlerden bağımsız bir şekilde, işçinin hayat kalitesini artırmak amacıyla verilen ek bir izin türüdür.

• Aile üyelerinin doğum, cenaze, evlilik gibi önemli olaylarına katılmak için verilen izindir. Çalışan, bu tür durumlar için işverenden belirli bir süre izin alabilir.
• Çalışan evlendiğinde, işveren tarafından verilen izin türüdür. Çoğu işyerinde çalışanların evlilikleri için belirli bir süreliğine izin hakkı tanınır. Bu izin genellikle ücretli olabileceği gibi, sosyal izin olarak da değerlendirilebilir.
• Çalışanın birinci dereceden akrabalarından (anne, baba, eş, çocuk vb.) birinin vefat etmesi durumunda verilen izindir. Çalışan, bu acı durumla baş edebilmesi için kısa süreli izin alabilir.
• Çalışan bir bebeği olduğunda, özellikle kadın çalışanlar için doğum izni verilmesi yaygındır. Sosyal izin kapsamında değerlendirilebilecek bu izin türü, çoğu işyerinde yasalarla belirlenen sürelere göre düzenlenir.
• Çalışanların sosyal hayatlarına katılabilmesi için işverenin sağladığı izin türüdür. Bu, özellikle bazı kültürel etkinliklere, festivallere veya toplumsal sorumluluk projelerine katılım gibi sosyal amaçlarla kullanılabilir.

Sosyal izin, her işyerinde farklı şekillerde uygulanan ve genellikle iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi kapsamında belirlenen bir izin türüdür. Yasal bir hak olmamakla birlikte, işverenin çalışanlarına sağladığı ek bir avantaj olabilir. Sosyal izin, ücretli izin ile karıştırılmamalıdır, çünkü her sosyal izin, ücretli olmayabilir. Sosyal izinler, çalışanların iş-yaşam dengesini sağlamalarına yardımcı olurken, aynı zamanda işyerindeki motivasyonu artırabilir.

İnsan kaynakları Yazılımı hakkında bilgi almak için ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.