İş yerinde bulunan çalışanlar özellikle aynı işle ilgilenen işçiler yaptıkları işten sıkılarak verimini düşürmeye başlar aynı zamanda ailesiyle ya da yakın çevresinde olan durumlardan dolayı işine belirli bir süre ara vermek ister ve izne ayrılır. Bu izinlerde işçi kendisini dinlendirir ve ailesinde olan vefat, doğum, hastalık vb. durumlarla onlarla birlikte olur. İzin sonrasında işçi iş görme gücüne kavuşmuş daha verimli şekilde işine geri dönebilir. 

Peki bu izinler neler? 

Ücretsiz ve Ücretli izin olarak iki ana başlık altında toplanmış izinlerdir. Bu izinleri aşağıdaki yazımızda inceleyelim.

Ücretsiz İzin Nedir?

• Ücretsiz izin, işveren tarafından belirlenen zaman diliminde iş sözleşmesinin askıya alındığı bir uygulamadır.
•  Ülkemizde çokça başvurulan ücretsiz izin uygulaması hakkında ne İş Kanunu’nda ne de Türk Borçlar Kanunu’nda özel bir hüküm bulunmaktadır. İşçinin ücretsiz izni uygun bulması veya Toplu İş Sözleşmesinde bunun uygun görüldüğü bir düzenleme bulunursa ücretsiz izin uygulaması geçerli sayılır.
• İşveren işçiye ücretsiz izin uygulamak istediğini yazılı olarak bildirmelidir aynı şekilde işçi de ücretsiz izin uygulamasını kabul ettiğini işverene altı iş günü içinde yazılı olarak bildirmelidir. Eğer işçi altı iş günü içinde yapılan uygulamayı kabul etmezse sözleşme askıya alınmaz. Bu durumda ise işveren kanunun kendisine tanımış olduğu ek olanak olan iş sözleşmesini feshetme hakkını geçerli bir nedene bağlı olarak yazılı şekilde ve bildirim süresine uymak koşuluyla kullanabilir.
• İşçiyi ücretsiz izne çıkaracak olan işveren bu durumun nedenini ve süresini (ilk başta net tarih verilemiyorsa muhtemel olan süreyi) işçiye bildirmesi gereklidir. Çünkü işçi ücretsiz izni kabul etme ya da reddetme kararını bu koşullara göre değerlendirecektir. Gerçekten de bir işçinin koşullarını bilmediği özellikle ücret almayacağı bir öneriyi kabul etmesi düşünülemez. Eğer işveren ücretsiz izni gerekçe göstermeden önerir veya talep ederse bu durum işçi için iş sözleşmesini haklı fesih sebebidir.
• İşçiler ücretsiz izni bireysel olarak çalışanlar tarafından kabulü açık şekilde olabildiği gibi örtülü olarak da olabilir. 
• İşçi ücretsiz izne hiçbir itiraz öne sürmeden izne başlarsa bunu kabul etmiş sayılır. 
• Çalışan bu süre zarfında herhangi bir ücret ödemesi almaz. 

Ücretsiz izinde ücret ödenir mi?

Ücretsiz izin iş sözleşmesinin askıya alındığı durumlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ücretsiz izne ayrılan işçinin iş sözleşmesi bu süre boyunca askıda kalır. Bu süre boyunca işçi işverenden ücret veya sigorta primi talep edemez çünkü iş sözleşmesi askıda olacağından ve ücret ödemekte iş sözleşmesinin getirdiği borç olduğundan dolayı işveren ücret ödemez. 

Ücretli İzin Nedir?

Çalışanların günlük dinlenmelerinin yanında haftada bir gün kesintisiz olarak dinlenmesini gerektiren haktır. Bunun yanı sıra çalışanlar toplumca kabul edilen dini ve ulusal günlerde de ücretli izinden yararlanır. 

Ücretli izinde işçinin bir yıl çalışması sonucundaki çalışma periyoduna göre de işçiye “yıllık ücretli izin” hakkı verilmiş ve hukukumuzca güvence altına alınmıştır. Ayrıca belirli mazeret hallerinde de işçiye ücretli izin hakkı tanınmıştır. 

Ücretli İzin Kullanma Koşulları

İşçinin aynı işverene ait işyerlerinde işe başladığı günden itibaren ,deneme süresi de dahil, en az 1 yıl çalışmış olmalıdır.

Ücretli izin kanunda emredici hak sayıldığından dolayı işçi veya işveren bu haktan vazgeçemeyeceği gibi işçiye izinde çalışma yasağı koyarak iznin amacının net olarak gerçekleşmesi sağlanır.

Ücretli izin Çeşitleri 

• Yıllık ücretli izin.
• Doğum izni.
• Babalık izni.
• Yeni iş arama izni.
• Ölüm izni.
• Hastalık izni.
• Ulusal bayram ve resmî tatil izinleri

Bu izinlerin birkaçını farklı başlıklar altında inceleyecek olursak;

Hafta Tatili;

İşçilerin bir haftalık (7 günlük) çalışmasının içerisinde en az 24 saatlik kesintisiz dinlenme hakkı bulunmaktadır bu hak haftalık izin olarak adlandırılmaktadır. 

Aynı şekilde vardiya halinde çalışılan işyerlerinde pazar günü vardiyasındaki işçilere haftanın başka bir gününde tatil yaptırılması zorunludur. 

Eğer işçiye 24 saatten az sürede izin veya 24 saatin bölünerek kullandırması durumunda usulüne uygun şekilde hafta tatili verilmediği için izin kullanılmamış sayılır.

Yıllık Ücretli İzin Sürelerinin Uzunluğu

18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha büyük yaştaki işçilere verilen yıllık izin süresi 20 günden az olamaz.