Blog

Veri Temelli Yeni Dünya

Verini göster bana kim olduğunu söyleyeyim sana!

•  Batsın Bu Dünya !

•  Bugün Çok Güzel Bir Gün !

Büyük veri ve onun işlenmesi ülkeler, şirketler ve insanlar için iki şekilde kendini gösteriyor. Veri Temelli Yeni Dünya’nın sunduğu fırsatlar ve tehditlere değinmeden önce altında yatan temele yönelik küçük bir dünya turuna çıkalım.

Bundan yaklaşık 7o yıl önce Dünya; devlet destekli teknolojinin devrimci etkisi ile iki kutba bölündü.

Atomun Gücü ve Kullanımı: Atom Bombası

Bundan yaklaşık 20 yıl önce devlet özel sektör işbirliği ile teknolojinin devrimci etkisi yine ortaya çıktı. Dünya 2,5 – 3 kutba bölündü: İnternetin, Verinin Gücü ve Devrimci Etkisi

Bilginin yaygınlaşmasında internetin etkisini farklı ülke/kutup projelerinin gerçekleşmesi için geçen süreden anlayabiliyoruz. 1996 yılında ABD’de Google’ın kurulmasından 1 yıl sonra 1997 yılında Rusya Yandex’i; 4yıl sonra 2020 yılında, Çin Baidu arama motorunu devreye aldı. Etkileşimin 20 yıl önce, 70 yıl öncesine göre 4-5 kat arttırdığını görebiliyoruz. Bu süre günümüzde çok daha kısaldı.

Bilgiye ulaşmanın kolaylaşması, internete ulaşma ihtiyacını oluşturdu.

İnternete erişim, ticaret ve küresel iletişimi arama motorları üzerinden değerlendirmek gerekirse;

Aşağıdaki görselde 2017 yılında konum bazlı internet kullanıcılarının sayısı gösterilmektedir:

Aşağıdaki görselde pandemi sürecinde etki alanlarını ve cirolarını katlayan E- ticaret platformlarının Dünya’daki pazar hakimiyetleri gösterilmektedir:

Aşağıdaki görselde dünyada en sık kullanılan internet sayfaları gösterilmektedir:

Son 10 yılda Dünya’da ticaretin, ekonominin ve devlet politikalarındaki toptan değişimin ana nedeni; insanlardan toplanan verilerin AI ve ML ile işlenmeye başlaması, politikaların bunların sonuçlarına göre şekillendirilmesidir. Benzer şekilde ülkelerin sınırlarını belirleyen savaşların yerini sayısal ortamdaki ticaret ve teknoloji savaşları aldı. Blokların sınırlarında ve ekonomik sınır bölgelerinde güç mücadeleleri başladı. Göbeğinde ise Türkiye var. Yumuşak güç etki alanımızı çok hızlı genişletmemiz gerekiyor.

Ülkeleri ve grupları dört ana başlıkta değerlendirmek gerekiyor.

1) Veriye erişimi olmayanlar: Kötü şartların hüküm sürdüğü ülkeler, sömürgeler; savaşlar ve açlıkla mücadele etmeye çalışan ülkeler

2) Veriye erişimi olanlar: İletişim altyapıları ve devlet düzenleri oluşmuş ülkeler. (Gelişmekte olan ülkeler) Uydu devletler, pazarlar.

3) Verisi Olanlar: Devlet organizasyonunun ve teknolojinin gelişmiş olduğu; Kamu ve özel sektörün kendi verilerini işleyebildiği ülkeler. Vatandaşlarının verilerinin başkaları tarafından işlendiği ülkeler.TR; AB ülkeleri v.b.

4)Veriyi İşleyen ve Satan Ülkeler: Başka devletlerin verilerini işleyen, kendi hedefleri doğrultusunda uluslararası ilişkileri şekillendiren ülkeler. Bu ülkeleri özel sektörün ön planda olmasına rağmen veriyi işlemenin ve sunmanın sağladığı para, teknoloji ve bilgi gücüne sahip ülkeler olarak adlandırabiliriz.  ABD, Rusya, Çin

Ülkeleri veri işlemeyebilme yeteneklerine göre geçmişi değerlendirebilen, anı yakalayan ve geleceği planlayabilen ülkeler olarak da gruplayabiliriz.

Verisi olanlar: Ülkelerin izlediği, kat ettiği yolu gösteren veri kaynakları vardır. Kamu bu verilerin toplayıcısı ve dağıtıcısıdır. Zamanla bu verilerin yapısı ve paylaşım kültürünün değişim göstermesi ve gelişmesi gerekmektedir.

Söylem: Kendimizi tanıyoruz. Verilerimizi halkımız ve şirketlerimizle paylaşıyoruz.

• Veri dağıtım standartları, arayüzlerinin oluşturulması

T.C. vatandaşı olan herkese açık anonimleştirilmiş veriler paylaşılması bu sayede, şehir planları, nüfus değişimleri, iklim, sağlık, tarım, ticaret, eğitim verileri… gibi kaynakların kullanıma açılması özel sektör ve kamuya fırsatların yakalaması, planlamaların sağlıklı gerçekleştirilmesi

Örnek kurumlar TÜİK,TCMB, SGK…

Anı Yakalayan:

Anı yakalayan bir ülke olmak için trafik, ulaşım, hava durumu, kira fiyatları, park yerleri… gibi verileri anlık raporlama, yol göstericiler için gerekli altyapıları oluşturmamız. Hastane doluluk oranları, okul başarı istatistikleri, öğrenci sayıları, suç oranları vb. verileri ülke olarak insanımıza, şirketlerimize sunmamız gerekiyor.

Örnek kurumlar ve hizmetler: İBB Yol Gösteren, Meteoroloji uygulaması v.b.

Geleceği Planlayan:

Geçmişi değerlendirebilen, anı takip eden sistemler makine öğrenimini yapay zeka yordamlarını kullanarak, ön görülebilir kararları sorunlar çıkmadan alan, sayısal tecrübe ile kararlarını verilere dayandırarak alan, 3. ülkelerin tepegözlerini kendi verisi ile beslemeyen bir ülke olmak için çalışmalıyız.

Veri temelli Dünya’da rekabetçi olmak için ülkemizde bu çalışmaları kim yapmalı diye soracak olursak görev dağılımını kısaca özetleyelim.

• Genel Bütçeli Kurum ve Kuruluşlar: Standartları Belirler. Hizmet Satın alır. Referans olur, yurtdışında kredi vb. konularda destekler. Veri kaynakları kullanıma açar.
• Belediyeler vb. kurumlar: Kapsamları denetler. Ürünleri destekler. Hizmet satın alır.
• Tüm dünyada olduğu gibi milli özel sektör ürünleri üretir, hizmetleri son kullanıcılara ve kamunun hizmetine sunar.

Son olarak veri kullanım örnekleri :

• Sigortacılık:
  • Global ısınmanın/ pandeminin sonucu olarak zorunlu trafik sigortası yıllık bedelini nasıl belirleyelim ki karlı bir biçimde en uygun fiyatı verip pazar payımızı arttıralım?
• Yazılım geliştirme:
  • Pazarlama aktivitelerimiz sonucunda, iş doluluğumuz beklediğimizin çok üstüne çıktı. Doğru maaşı nasıl belirleyelim ki ileride gelişecek satış süreçlerine tam yeten, yetkin bir kadroyu en düşük maliyetle hazırda tutalım?
• Perakende:
  • Yanımda hangi mağaza açılırsa cirom bundan nasıl etkilenir? O mağazayı ciromu beseleyen bir iş için ben mi kiralamalıyım?
• Otopark:

100 araçlık otoparkımın saatlik ve günlük fiyatlarını nasıl belirlemeliyim? Özel günlerde farklı bir fiyat mı belirlemeliyim? Yoğun günde yakındaki diğer bir otoparkı tüm gün kiralasam para kazanmam mümkün olur mu?